C. Onderhoud kapitaalgoederen

Inleiding

In deze paragraaf komt het onderhoud van de openbare ruimte (wegen, riolering, groen en openbare verlichting) en de gemeentelijke gebouwen aan de orde.
Het onderhoud vond plaats aan de hand van de volgende beheerplannen:

• Wegen: Wegenbeheerplan 2018-2022;
• Openbare verlichting: Beleid- en Beheerplan openbare  verlichting 2015-2024;
• Riolering: Water- en Rioleringsplan (WRP) 2019-2023;
• Water: grond-; regen- en oppervlaktewater als onderdeel van het Water- en Rioleringsplan (WRP) 2019-2023;
• Groen: Groenbeheerplan;
• Gebouwen: Onderhoudsplan Gebouwen 2019.

Wettelijk kader
Wij hebben op genoemde onderdelen een wettelijke zorgplicht, met uitzondering van de gebouwen.
De beheerplannen geven, naast kwantitatieve en kwalitatieve gegevens over de onderhoudssituatie, informatie over de uit te voeren werkzaamheden en de hiervoor benodigde financiële middelen. Wij bepalen bij de vaststelling van de plannen de kwaliteit van het onderhoudsniveau en de omvang van de financiële middelen.

Wegen

Het wegenbeheerplan is opgezet met behulp van het standaard instrument voor het maken van een beheerplan: de CROW-methode (CROW staat voor: Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in grond-, water- en Wegenbouw en de Verkeerstechniek).
Wij voeren één keer per twee jaar een globale visuele inspectie uit om een goed beeld te hebben en te houden van de zichtbare conditie van de verhardingen.
Deze visuele inspecties zijn in 2019 uitgevoerd en dienen als basis voor het nieuwe Wegenbeheerplan 2020-2024

Wat willen we bereiken?
De veiligheid van de weggebruikers en goed functioneren van de wegen zo goed als mogelijk waarborgen.

Wat hebben we gedaan?
Wij onderhielden alle wegvakonderdelen (inclusief de trottoirs) volgens het R-niveau (Referentieniveau, de ondergrens van het aanvaardbaar beheer) van de CROW-systematiek.
We voerden in 2019, de resterende werkzaamheden uit de voorgaande jaarschijven uit.
De stand van zaken van de uitvoering van de jaarschijf 2019 is dat nog niet alle geplande investeringen in 2019 volledig zijn gerealiseerd. Een deel van de werkzaamheden combineren we met werkzaamheden aan de riolering. Dit vraagt een langere voorbereidingstijd. Daarnaast heeft een deel van de uit te voeren werken  langere doorlooptijden die veroorzaakt worden doordat de Netbeheerders gelijktijdig kabels en leidingen vervangen bij een groot aantal projecten.
Onze uitvoeringsplanning stemmen wij af met de planning van de netbeheerders om zoveel mogelijk overlast voor omwonenden te voorkomen. De afstemming en de uitvoering met de Netbeheerders kost helaas veel tijd, waardoor de doorlooptijd in sommige gevallen veel langer is dan eerst gepland.

De belangrijkste uitgevoerde investeringen in 2019 zijn:

• Asfalteringswerkzaamheden:

• Terneuzen: Guido Gezellestraat (2e fase), Churchilllaan, parkeerterreinen Van Diemenstraat en fietspaden langs de Oude Vaart en langs de Otheense kreek.
• Sluiskil: Piet Heinstraat
• Westdorpe: Graafjansdijk B

• Hoek: Seringenlaan en Jasmijnlaan
• Terneuzen: diverse trottoirs voorzien van nieuwe betontegels

Wat heeft het gekost?
Jaarlijks hebben we een investeringsbudget/jaarschijf beschikbaar van € 1.620.500 voor het onderhoud van onze wegen. Daarnaast hebben we aan kapitaal- en exploitatielasten (producten wegenbeheerplan en onderhoud wegen) een bedrag van € 2.796.000 aan lasten. Voor een overzicht van de gedane investeringen verwijzen wij naar de toelichting in het hoofdstuk verantwoording investeringsprogramma.

Een deel van de werkzaamheden is aanbesteed, maar nog niet uitgevoerd. Voor dit deel hebben wij opdrachten gegeven voor in totaal € 365.000.
Voor een verdere details verwijzen wij naar het overzicht restantkredieten.

Openbare verlichting

Verschillende overheden in Zeeland werken op het gebied van openbare verlichting samen. Uit deze samenwerking is in 2015 het Bureau Openbare Verlichting Zeeland (BOVZ) ontstaan. Het BOVZ voert het beheer van het areaal uit. Dit BOVZ bestaat uit medewerkers Openbare Verlichting (OVL) van diverse overheden, waaronder de Gemeente Terneuzen. Netwerkbeheerder DNWG maakt ook onderdeel uit van deze samenwerking.

Wat willen we bereiken?
Onze verlichting in de openbare ruimte maakt het mogelijk om het openbaar leven zo goed mogelijk te laten functioneren bij duisternis. Dit zodat een sociaal veilige, verkeersveilige en leefbare omgeving ontstaat met daarbij minimaal energieverbruik en tegen aanvaardbare kosten. In het beleid- en beheerplan OVL 2015-2024 hebben we als doel opgenomen om in een periode van 10 jaar de armaturen die ouder zijn dan 20 jaar (63% van het areaal) te vervangen voor een energiezuinige en storingsarmer led armatuur.

Wat hebben we gedaan?
Wij voerden het beleidsplan OVL op de volgende wijze uit:
Uitgevoerd preventief onderhoud
•   We hebben 560 stuks lampen vernieuwd (geremplaceerd).

•   We hebben ook dit jaar een communicatiecampagne opgestart. Met deze campagne willen we onze burgers kenbaar maken waar ze kapotte verlichting kunnen melden. Deze communicatie is ook door andere beheerders binnen de samenwerking verspreid in Zeeland.

•   Herstel van beschadigde of aangereden lichtmasten.

Uitgevoerde sanering van OVL installatie
•   Axel, Rooseveltlaan, lichtmasten en armaturen rondom de Halle vervangen.
•   Biervliet, Stadsweide, vervangen armaturen.
•   Hoek, In diverse straten zijn de lichtmasten en armaturen vervangen.
•   Sas van Gent, Diverse straten, lichtmasten en armaturen vervangen.

•   Terneuzen, Dijkstraat, Serlippenspolder vervangen lichtmasten en armaturen, Donze Visserstraat en omgeving, vervangen armaturen, Rooseveltlaan, lichtmasten en armaturen vervangen (dit project is nog in uitvoering), Grenulaan tot de Noordstraat, de Blauwe route vervangen vangen lichtmasten en armaturen (dit project is nog in uitvoering).

Wat heeft het gekost?
De exploitatielasten van € 555.105 (product openbare verlichting) zijn verantwoord. Voor een overzicht van de gedane investeringen is een toelichting in het hoofdstuk verantwoording investeringsprogramma opgenomen.

Een deel van de werkzaamheden is voorbereid, maar nog niet uitgevoerd. Voor dit deel hebben wij opdrachten gegeven voor in totaal € 746.000. Voor verdere details verwijzen wij naar het overzicht restantkredieten.

Riolering

Stedelijk waterbeheer bestaat uit rioolbeheer en waterbeheer. Het richt zich primair op het beschermen van de volksgezondheid, het voorkomen van wateroverlast (droge voeten) en een duurzame bescherming van natuur en milieu.

In de meeste gevallen gebeurt dit ondergronds met een rioleringsstelsel. Enerzijds voor de inzameling en transport van stedelijk afvalwater van burgers en bedrijven. Anderzijds voor het afvoeren van (overtollig) hemelwater en grondwater.

Het ondergrondse rioleringsstelsel maakt een belangrijk onderdeel uit van de stedelijke infrastructuur. Vanuit de doelstellingen uit het Water- en Rioleringsplan (WRP) wordt de vrij-verval riolering (ruim 400 km) gereinigd en geïnspecteerd. De cyclus voor reinigen is zeven jaar, de inspectiecyclus is veertien jaar. Vanuit de inspectiecyclus betekent dat, dat we elk jaar de kwaliteit van de riolering voor één-veertiende deel beoordelen. De resultaten bepalen de benodigde onderhouds-, vervangings- of renovatiemaatregelen in het opvolgende jaar.
Druk-/vacuümriolering (ruim 100 km) wordt geschouwd, maar niet cyclisch gereinigd of geïnspecteerd. Het vervangen van dit type leidingen gebeurt op basis van technische levensduur in combinatie met voorkomende storingen.

Overige rioleringsobjecten worden jaarlijks gereinigd en/of geïnspecteerd. Voor bijvoorbeeld de pompen/gemalen (circa 600 stuks) wordt het digitaal onderhoudsbeheersysteem als uitgangspunt gebruikt voor het bepalen voor onderhouds-, vervangings- of renovatiemaatregelen.

Wat willen we bereiken?
Door het uitvoeren van regulier en groot onderhoud is het functioneren van het rioolstelsel en de rioleringsobjecten geborgd. In die zin draagt de riolering bij aan de bescherming van de volksgezondheid, natuur en milieu en aan de kwaliteit van de leefomgeving.

Wat hebben we gedaan?
We gaven invulling aan het WRP door het voorbereiden en uitvoeren van:

• regulier onderhoud (ofwel vast onderhoud);
• groot onderhoud / reconstructie (ofwel vervangen, renoveren, optimaliseren).

Aan regulier onderhoud en groot onderhoud voerden wij in 2019 de volgende taken uit:

(nb. hoeveelheden in stuks, tenzij anders aangegeven)

(nb. hoeveelheden in stuks, tenzij anders aangegeven)

Aan groot onderhoud namen wij in 2019 een groot aantal projecten in voorbereiding, in uitvoering en een aantal projecten zijn gerealiseerd:

Het groot onderhoud betreft hoofdzakelijk (deel-)projecten afkomstig uit de jaarschijven 2015 t/m 2018. Er is namelijk sprake van een forse achterstand, voornamelijk met betrekking tot rioolrenovaties en renovaties aan gemalen. Daarnaast hebben we een groot aantal projecten uit de jaarschijf 2019 in voorbereiding genomen. Drie van deze projecten waren eind 2019 ook nagenoeg gerealiseerd.

Concreet betreffen de in voorbereiding, in uitvoering en/of gerealiseerde projecten het volgende:

In 2019 voerden wij onderstaande groot onderhoud uit of namen wij in voorbereiding:

• Axel – renoveren (relinen) wijk 4, Drieschouwen, Vaartwijk
• Axel - renoveren (relinen) Kinderdijk
• Axel – herstellen leiding Elzasstraat
• Axel - put vervangen - Wilhelminastraat - ds. Jan Scharpstraat
• Biervliet - renoveren (relinen) diverse straten
• Biervliet - vervangen diverse straten
• Hoek – vervangen Tulpstraat
• Koewacht - renovatie putten Nieuwstraat, Kerklaan, Emmabaan
• Magrette – renoveren (relinen) wijk Magrette
• Magrette – vervangen Magrette (t.p.v. doorgaande weg)
• Sas van Gent - vervangen Burgemeester Hoefnagelstraat
• Sas van Gent – vervangen en afkoppelen Keizer Karelplein en Stevensstraat
• Sluiskil – vervangen Piet Heinstraat
• Sluiskil – renoveren (relinen) streng Schepenen- en Piersensspolderstraat
• Terneuzen – renoveren (relinen) wijk Lievenspolder
• Terneuzen – vervangen en afkoppelen Willem Kloosstraat
• Terneuzen – renoveren (relinen) wijk Binnenstad, Java, Katspolder
• Terneuzen – renoveren (relinen) wijk St. Anna-, Noord- en Serlippenspolder
• Terneuzen - renoveren (relinen) en vervangen Mr F.J. Haarmanweg
• Terneuzen - herstellen leiding Mme Curiestraat
• Terneuzen - vervangen Wilgenplantsoen
• Zuiddorpe - relinen en putten renoveren - Dorpsplein
• Buitengebied – renoveren diverse (drukriolering-)gemalen
• Buitengebied – vernieuwen drukriolering omgeving Hoek
• Buitengebied – renoveren (relinen) deel afvalwatertransportleiding (ATS)
• Buitengebied – vervangen IBA’s (fase 1 en fase 2)

Storingen en klachten die als Meldingen Openbare Ruimte (MOR) via onze website binnen komen, hebben we opgepakt en verholpen.

Wat heeft het gekost?
In onderstaande tabel geven we inzicht gegeven in kostenraming qua exploitatiekosten (inclusief kapitaallasten) en het beschikbare investeringsbudget uit jaarschijven. In de tabel wordt eveneens een overzicht gegeven werkelijke exploitatiekosten in 2019 en het benutte investeringsbudget.
De kosten betreffen zowel kosten op het gebied van rioolbeheer als waterbeheer.

Een deel van de werkzaamheden is aanbesteed, maar nog niet uitgevoerd. Voor dit deel hebben wij opdrachten gegeven voor in totaal € 2.080.000.

Water

Stedelijk waterbeheer bestaat uit rioolbeheer en waterbeheer. Het richt zich primair op het beschermen van de volksgezondheid, het voorkomen van wateroverlast (droge voeten) en een duurzame bescherming van natuur en milieu.

Het oppervlaktewater binnen het stedelijk gebied is primair bedoeld voor de berging en de afvoer van overtollig regenwater. Samen met het waterschap verzorgen wij het onderhoud.

Om hinder van grondwater te voorkomen, moet het grondwaterpeil niet te hoog, maar ook niet te laag zijn. Meldingen van overlast registreren we bij het grondwaterloket. Wij hebben een adviserende rol richting burgers. Ook hebben we een inspanningsverplichting om overlast te verminderen of te voorkomen.

Wat willen we bereiken?  
Door de uitvoering van de maatregelen in 2019 verbeterden wij de waterbeheersing.

Wat hebben we gedaan?
In het kader van stedelijk waterbeheer voerden wij in 2019 onderstaande maatregelen uit of namen in voorbereiding:

• Biervliet - maatregelen klimaatadaptatie
• Magrette - maatregelen klimaatadaptatie
• Sas van Gent – maatregelen klimaatadaptatie Veerweg
• Sas van Gent – afkoppelen Keizer Karelplein en Stevensstraat
• Terneuzen - aanleggen HWA-riool Willem Kloosstraat

• Terneuzen - maatregelen klimaatadaptatie De Jongestraat en Herengracht

Door klimaatverandering zal het toekomstige waterbeheer drastisch veranderen. We moeten in de toekomst op kortere tijd meer regenwater verwerken. We onderzoeken de kwetsbare gebieden in onze kernen. Hierdoor brengen we per gebied oplossingen en bijbehorende kosten in beeld. Mogelijke wateroverlastlocaties zijn benoemd vanuit programmalijn 1 van het Samenwerkingsverband (Afval-)waterketen Zeeland (SAZ+). Meer hierover beschreven we  in het Water- en Rioleringsplan (WRP) 2019-2023.

In het kader van het BOB-project (Beheer Onderhoud Oppervlaktewater Bebouwd gebied) zijn we samen met het waterschap verder gegaan met het uitvoeren van het achterstallige onderhoud aan sloten en vijverpartijen.

In het kader van het Samenwerking Afvalwaterketen Zeeland (SAZ+) nemen wij deel aan werkgroepen die moeten leiden tot een besparing in het te onderzoeken vakgebied.

In 2019 ontvingen we vier meldingen van overlast van grondwater.

Openbaar groen

De kwaliteit van het openbaar groen bepaalt in belangrijke mate of mensen zich prettig voelen in hun dagelijkse leefomgeving. Het is van belang dat er voldoende kwaliteitsgroen in de gemeente aanwezig is. Tegelijkertijd kan groen voor overlast zorgen. Goed beleid en beheer is daarom essentieel. De wijze waarop wij het openbaar groen beheren, hebben wij vastgelegd in het groenbeheerplan. Dit is in de loop der jaren als gevolg van bezuinigingen op een aantal punten aangepast. Het groenbeheerplan is in november 2019 herzien. Beleids- en beheerplannen met betrekking tot het openbaar groen zijn vanaf die tijd opgenomen in het Groeidocument Groen!

Wat willen we bereiken?
De groene ruimte is met de beschikbare personele bezetting en middelen beheerd. Ons streven was om beeldkwaliteit B te behalen. Beeldkwaliteit B is niet in alle seizoenen behaald. Vanaf 2018 hebben wij het openbaar groen geheel chemievrij beheerd. Hierover hebben we uitgebreid gecommuniceerd. Misschien heeft dit geresulteerd in meer begrip van inwoners.

Wat hebben we gedaan?
Wij voerden het groenbeheer uit volgens aangepaste kaders waardoor meer machinaal onderhoud mogelijk is. Waar in 2018 nog sprake was van een onkruidremmende werking van de chemische middelen die in 2017 nog toegepast mochten worden, was dit in 2019 uitgewerkt. Dit had gevolgen voor de onkruidgroei. In de piekperioden was bij Dethon geen extra capaciteit beschikbaar om hier op in te springen. Dit heeft mede een nadelig effect gehad op het onderhoudsniveau van het openbaar groen.

Wat heeft het gekost?
Naast de verantwoorde exploitatielasten van € 3.237.000 (product onderhoud en renovatie openbaar groen) verwijzen wij voor een overzicht van de gedane investeringen naar de toelichting in het hoofdstuk Verantwoording stand van zaken Investeringsprogramma.

Gebouwen

Wij zijn eigenaar van verschillende gebouwen en bouwwerken en wij zijn verantwoordelijk voor het bijbehorende onderhoud. Dit onderhoud is opgenomen in een meerjaren onderhoudsplanning (MJOP). De gegevens van het MJOP leggen wij vast met behulp van het gebouwenbeheersysteem Homerun.

Wat willen we bereiken?
Wij hebben het noodzakelijke onderhoud aan onze gebouwen uitgevoerd. Hiermee houden we de staat van de gebouwen op een aanvaardbaar niveau.

Wat hebben we gedaan?
Wij hebben het grootste deel van het geplande onderhoud aan onze gebouwen uitgevoerd. Daarnaast hebben we ook de uit eerdere jaren doorgeschoven onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd. Een klein aantal van de in 2019 geplande onderhoudswerkzaamheden vragen een langere voorbereidingstijd. Deze schuiven we door naar 2020.

Wat heeft het gekost?
Voor het uitvoeren van het onderhoud aan de gebouwen hadden wij voor 2019 een bedrag beschikbaar van € 2.118.442, inclusief kostenverhogende btw. Daarnaast beschikken we over een financiële reserve onderhoud gebouwen. Deze reserve gebruiken wij om schommelingen in de benodigde budgetten voor gebouwenonderhoud op te kunnen vangen. Voor 2019 was er een onttrekking geraamd aan de reserve onderhoud gebouwen voor een bedrag van € 191.627. Doordat we een deel van het (levensduurverlengend)onderhoud hebben geactiveerd, was per saldo geen onttrekking nodig.
Door het activeren van € 301.316 sluiten we 2019 af met een positief saldo van € 138.978. Dit saldo voegen wij toe aan de reserve onderhoud gebouwen. De afschrijvingslasten van het geactiveerd onderhoud, dekken we uit de reserve onderhoud gebouwen. De stand van de reserve komt hiermee per 31 december 2019 op € 416.899.