I Balans en Toelichting

Toelichting op de balans per 31 december 2019
(postgewijs)

Activa

Vaste activa
De vaste activa waarderen wij op basis van verkrijgings- of vervaardigingsprijs, verminderd met de afschrijvingen. We waarderen volgens de bruto-methode. Uitzonderingen hierop zijn bijdragen van derden die in directe relatie staan met het actief. Deze brengen wij direct in mindering als bijdrage. We schrijven af volgens de regels van onze financiële verordening.
Bij enkele activa vindt afschrijving plaats op annuïteitenbasis, omdat wij hiermee een gelijkmatiger verdeling van de kapitaallasten over de gehele levensduur verkrijgen (investeringen Vliegende Vaart, aanschaf woonwagens en enkele rioleringswerken). De hoofdlijn is dat wij in het investeringsjaar naar rato over het boekjaar afschrijven.

De rente verdeelden we over de programma’s op basis van de boekwaarde van de vaste activa aan het begin van het dienstjaar. Dit deden we met het geactualiseerde omslagpercentage. Voor enkele activaposten passen wij een vast percentage toe.

Bijdragen aan activa in eigendom van derden activeren we als aan de volgende vereisten is voldaan:

• Er is sprake van een investering door een derde.
• De investering draagt bij aan de publieke taak.
• De derde heeft zich verplicht tot het daadwerkelijk investeren op een wijze zoals is overeengekomen.
• De gemeente kan de bijdrage terugvorderen, als de derde in gebreke blijft of de gemeente anders recht kan doen gelden op de activa die samenhangen met de investering.

Op de geactiveerde bijdragen aan activa in eigendom van derden schrijven we af. De afschrijvingsduur is daarbij maximaal gelijk aan de verwachte gebruiksduur van de activa waarvoor de bijdrage aan derden wordt verstrekt.

De bijdragen aan activa in eigendom van derden waarderen we tegen het bedrag van de verstrekte bijdragen, verminderd met de afschrijvingen.

In 2019 activeerden we kosten voor onderzoeken naar leerlingenstromen in de kern Terneuzen. Ook deden we onderzoek voor onderwijshuisvesting in Hoek en de rivierenbuurt te Terneuzen. Deze onderzoeken ronden we in 2020 af.

Onderstaand een uitsplitsing van de materiële vaste activa:

De materiële vaste activa zijn uitgaven die een meerjarig nut hebben en die wij in meerdere jaren afschrijven.
De materiële vaste activa verdelen wij onder in materiële vaste activa met economisch nut, maatschappelijk nut en investeringen met economisch nut, waarvoor wij ter bestrijding van de kosten een heffing kunnen heffen. Dit als het investeringen zijn die wij grotendeels of meer doen voor riolering of het inzamelen van huishoudelijk afval en begraafplaatsen.

Onder investeringen met een meerjarig maatschappelijk nut verstaan wij investeringen in aanleg, reconstructies, verbetering en aanpassing van (inrichting) wegen, waterwegen, civiele kunstwerken, groen en kunstwerken.
Activa met een verkrijgingsprijs van meer dan € 5.000 activeren wij.
Investeringen in gronden en terreinen activeren wij zonder dat we hierop afschrijven.

Erfpachten waarderen wij op basis van de eerste verkrijgingsprijs. Erfpachten lopen 75 jaar of 30 jaar (sportvelden).
De investeringen in strategische gronden zijn gronden in voorraad, waarvoor nog geen plannen zijn. Eerder werden deze verantwoord onder als niet in exploitatie genomen gronden (NIEGG) bij voorraad bouwgrond.

Verdere informatie is terug te vinden in het overzicht verloop vaste activa.

De vermeerderingen van grond-, weg- en waterbouwkundige werken betreffen o.a. diverse rioleringswerkzaamheden en reconstructie diverse wegen volgens het Gemeentelijk Rioleringsplan en het Wegenprogramma.

De financiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen de oorspronkelijke verkrijgingsprijs (de inkoopprijs en de bijkomende kosten), de jaarlijkse aflossingen, afschrijvingslasten en afwaarderingen wegens duurzame waardeverminderingen. Duurzame waardeverminderingen van vaste activa nemen wij onafhankelijk van het resultaat van het boekjaar in aanmerking. Zo nodig brengen wij een voorziening voor verwachte oninbaarheid op de boekwaarde in mindering. Participaties in het aandelenkapitaal van NV’s en BV’s (kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen in de zin van het BBV) waarderen wij tegen de verkrijgingsprijs van de aandelen. Als de marktwaarde van de aandelen daalt tot onder de verkrijgingsprijs, waarderen wij af naar deze lagere marktwaarde.

De kapitaalverstrekkingen en leningen zijn opgenomen tegen nominale waarde.
Participaties in het aandelenkapitaal van NV’s en BV’s zijn gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs van de aandelen.

De langlopende geldleningen hebben o.a. betrekking op leningen aan (sport)verenigingen of stichtingen.

De overige uitzettingen zijn de aandelen.

Voor een nadere specificatie van de boekwaarde van de vaste activa per 31 december 2019 en het verloop daarvan verwijzen wij naar het overzicht Verloop vaste activa.

De nog niet in exploitatie genomen bouwgronden (NIEGG) verantwoorden wij met ingang van 2016 niet langer onder voorraden. Maar als strategische gronden bij investeringen met economisch nut. Deze brengen wij onder bij de materiële vaste activa.

De als onderhanden werken opgenomen bouwgronden in exploitatie waarderen wij tegen de vervaardigingsprijs. Of tegen de lagere marktwaarde.
De vervaardigingsprijs zijn de kosten die wij aan de vervaardiging toe rekenen (zoals grondaankopen en kosten van bouw- en woonrijp maken) verminderd met de opbrengst wegens verkopen. Dit geldt ook voor een aandeel in de rentekosten en de administratie- en beheerskosten.

Voor winstnemingen gebruiken we voor de lopende grondexploitaties met ingang van 2017 de zogenaamde ‘percentage of completion’ (poc) methode. Dit is conform de voorschriften van de commissie BBV.
Voor zover wij gronden verkopen en opbrengsten realiseren wordt tussentijds naar rato van de voortgang van de kosten en de opbrengsten winst genomen. Indien aan de volgende voorwaarden is voldaan, bestaat er voldoende zekerheid om winst te kunnen nemen:

1. Het resultaat op de grondexploitatie kan betrouwbaar worden ingeschat; én
2. De grond (of het deelperceel) is verkocht; én
3. De kosten zijn gemaakt (winst wordt naar rato van de realisatie gerealiseerd).

Voor de gemeente Terneuzen ziet deze verplichting vooral toe op de complexen Terneuzen Zuid en Othene. In 2019 is als gevolg van hantering van deze methode € 0,4 miljoen tussentijds winst genomen.

De waardering van de in exploitatie genomen gronden is gebaseerd op de inzichten van december 2019 (herziening kostprijsberekeningen). Hierbij is uitgegaan van de daarbij behorende inschatting van uitgangspunten, parameters en risico’s. Dit betreft een inschatting die omgeven is door onzekerheden. Deze wordt periodiek (minimaal jaarlijks) herzien. De waardering in het volgende jaar kan zowel positief als negatief kan uitvallen. Het college is van mening dat op basis van de huidige informatie en inzichten de beste schatting gemaakt is.

Het college hanteert de volgende algemene uitgangspunten ten aanzien van haar schattingen:

• rentepercentage bedraagt 2,58 %;
• kostenindexatie bedraagt 3,00 %;
• opbrengstenindexatie bedraagt 1,50 %;
• de geplande afzet is gebaseerd op de inzichten van de herziening van de  kostprijsberekeningen van december 2019. Hierbij is waar nodig zijn deze inzichten bij de jaarrekening geactualiseerd.

Ten aanzien van de kosten-en opbrengsten indexatie gelden de percentages van respectievelijk 1,5% en 3% alleen enkel voor Terneuzen Zuid. Voor de andere complexen is 0% kosten-en opbrengsten indexatie van toepassing. Het complex Othene contractgebied is een winstgevend
complex. Het positieve resultaat van de afgelopen jaren is op basis van de POC methode toegevoegd aan de reserve bouwgrondexploitatie. In dit complex zijn de aanlegkosten van de Laan van Othene opgenomen. Zodra er meer duidelijkheid is over de grondaankopen en de aanlegkosten van de Laan van Othene worden deze kosten geactualiseerd en opgenomen.

De risico’s zijn toegelicht in de paragraaf Grondbeleid en de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing in het jaarverslag. De grootste risico’s ten aanzien van de huidige schattingen en de mogelijke uitkomst komen uit de volgende complexen: Handelspoort Zuid, Baljuwlaan, Windlust en Biervliet. Hiervoor is een voorziening exploitatieverliezen bouwgrond opgenomen.

De voorziening exploitatieverliezen bouwgrond is te beschouwen als een correctie op de boekwaarde van de gronden. Hierna volgt een overzicht van de Voorziening exploitatieverliezen bouwgrond.

De uitzettingen met een rentetypische looptijd korter dan één jaar (vorderingen) waarderen wij tegen nominale waarde. Voor verwachte oninbaarheid is een voorziening in mindering gebracht. De voorziening is bepaald op basis van een combinatie van statische en dynamische waardebepaling.

In het bedrag van de vorderingen op openbare lichamen is begrepen de nog te ontvangen BTW-compensatiefonds 2019.

De doorbetalingsverplichting is opgenomen onder de kortlopende schulden.

Schatkistbankieren
Decentrale overheden zijn vanaf 15-12-2013 verplicht om hun overtollige middelen in de schatkist aan te houden. Hierdoor zal de Nederlandse staat minder geld hoeven te lenen op de financiële markten en zal de staatsschuld dalen.

Gevolgen voor Terneuzen
Het drempelbedrag voor Terneuzen is € 1.178.000. (0,75% van het begrotingstotaal). Het bedrag hierboven moeten wij afromen naar de rijksschatkist. Dit is meerdere keren gebeurd. De vergoeding voor het aanhouden van middelen bij de schatkist is gebaseerd op het Eonia-tarief. Het gemiddelde rentetarief voor 2019 was 0 %. Over 2019 ontvingen we geen rentevergoeding. In 2019 overschreden we het gemiddelde drempelbedrag niet.

De liquide middelen zijn tegen nominale waarde opgenomen.

De overlopende activa zijn tegen nominale waarde opgenomen. Onder overlopende activa vallen onder meer de nog te ontvangen bedragen. De overlopende activa zijn, voor zover mogelijk, afgewikkeld.

Passiva

Reserves zijn vermogensbestanddelen die als eigen vermogen zijn aan te merken en die bedrijfseconomisch vrij te besteden zijn. Aan reserves kunnen wij een bepaalde bestemming geven, de bestemmingsreserves.

Algemene reserve
De algemene reserve heeft vooral een algemene bufferfunctie. Incidenteel vangen wij in de loop van het jaar via deze reserve tegenvallers op. De toename in 2019 is voornamelijk de toevoeging van een groot gedeelte van het jaarrekeningresultaat 2018.

De toename van de bestemmingsreserves betreft vooral de toevoegingen aan de reserve bouwgrondexploitatie (winstnemingen), reserve nieuwe sluis en de reserve precariobelasting.

Daarnaast zijn er (per saldo) bedragen onttrokken aan de reserve sociaal domein en de reserve uitvoeringsprogramma wonen.

Een samenvattend overzicht van het verloop van de overige reserves en een toelichting hierop is als bijlage bij deze balanstoelichting opgenomen.

Resultaat
Het resultaat betreft het saldo van de rekening na verwerking van de door de raad genomen besluiten. Over 2019 bedraagt het voordelig saldo € 6.103.000. Bij de vaststelling van de jaarrekening doen wij een voorstel voor de verdeling/bestemming van dit saldo.

Voorzieningen waarderen wij op het nominale bedrag van de betrokken verplichting c.q. het voorzienbare verlies.
De pensioenverplichting ten behoeve van de wethouders is echter tegen de contante waarde van de (reeds opgebouwde) toekomstige uitkeringsverplichtingen gewaardeerd.
De verminderingen in voorzieningen betreffen aanwendingen voor het doel waarvoor de voorziening is ingesteld.

De toevoegingen in 2019 betreffen onder andere de jaarlijkse herrekening van de verplichtingen voormalige ambtsdragers (APPA) en de voorziening wachtgeld voor gewezen wethouders.

Naar aanleiding van het oordeel van de Hoge Raad van 15 juni 2018 in de procedure precariobelasting 2015 van de gemeente Hulst vormden wij een risicovoorziening precariobelasting. Het bedrag van de risicovoorziening betreft het door een belastingplichtige bestreden bedrag van de aanslag precariobelasting 2016, 2017, 2018 en 2019.

Een samenvattend overzicht van het verloop van de voorzieningen en de toelichting hierop is als bijlage bij deze balanstoelichting opgenomen.

De rente over deze vaste schuld bedroeg in 2019 : € 5.475.137. Vaste schulden met een rentetypische looptijd langer dan één jaar waarderen wij tegen nominale waarde verminderd met gedane aflossingen.

In 2019 hebben we een langlopende geldlening van € 15.000.000 afgesloten. De lening heeft een looptijd van 25 jaren met een rentevaste periode van 25 jaren. Het rentepercentage is 1,265%.

Netto-vlottende schulden met een rentetypische looptijd korter dan één jaar waarderen wij tegen nominale waarde. De netto vlottende schulden wikkelen wij binnen een jaar af.

De nog niet bestede doeluitkeringen betreffen de van overheidswege vooruit ontvangen voorschotbedragen met een specifiek bestedingsdoel. Dit ter dekking van de lasten van volgende begrotingsjaren.
Voor een nadere specificatie van dit bedrag en het verloop hiervan verwijzen wij naar het 'Overzicht verloop uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel'.
De overige nog te betalen bedragen betreffen onder meer bedragen die wij nog moeten betalen, maar waarvoor wij nog geen factuur ontvingen. Deze bedragen zijn, voor zover mogelijk, afgewikkeld.

Saldo gewaarborgde geldleningen (buiten balanstelling)
Wij gaven garanties af voor betaling van rente en aflossing van bepaalde geldleningen. Dit betreffen leningen, aangegaan door woningbouw- verenigingen, instellingen in de gezondheidszorg en overige ten behoeve van de financiering van vaste activa. Met betrekking tot de woningbouwverenigingen gaven wij het risico door aan het Waarborgfonds Sociale Woningbouw. De gemeente heeft hierbij slechts een achtervangfunctie.
Het saldo van de ultimo 2019 gegarandeerde geldleningen bedraagt ca. € 174,6 miljoen. Dit bedrag is volgens de voorschriften buiten de telling in de balans opgenomen.
Een samenvattend overzicht van het verloop van de gewaarborgde geldleningen is als bijlage bij deze balanstoelichting opgenomen.

Tot 2019 ging de garantstelling voor Zeeland Seaports, nu voor North Sea Port Netherlands N.V. via de gemeenschappelijke regeling Zeeland Seaports (GR ZSP) en stonden de participanten via de GR garant. In 2019 is de GR ZSP opgeheven en staat iedere participant direct garant/borg voor de leningen van North Sea Port Nederlands N.V. In een uitvoeringsovereenkomst is wel de draagplicht van de participanten geregeld (eenzelfde draagplicht als in de GR, dus provincie 50% en gemeente Borsele, Terneuzen en Vlissingen ieder 16 2/3%). Tevens heeft North Sea Port Netherlands N.V. een vrijwaring verleend voor de situatie dat garanten door geldgevers worden aangesproken onder de garantie die zij gegeven hebben. Ons deel van de garantstelling voor North Sea Port Netherlands N.V. en WarmCo2 is € 38 miljoen.

Niet uit de balans blijkende verplichtingen
Verplichtingen aan derden
Wij hebben voor € 87,2 mln. aan niet uit de balans blijkende verplichtingen opgenomen. Dit zijn verplichtingen waaronder (lease) contracten die nog een looptijd hebben van langer dan een jaar. Hieronder geven wij een overzicht van de niet uit de balans blijkende verplichtingen: